Trích: "Tôi không biết mình được sinh ra đời tại đâu, nhưng từ khi biết nhìn và biết hiểu, tôi đã thấy chung quanh mình là những ruộng lúa xanh bát ngát, những con đường ngòng ngoèo dẫn đến chợ quận. Làng tôi ở cách quận không xa, nên mỗi sáng mẹ tôi nấu một nồi xôi, một nồi chè gánh ra chợ bán. Tôi thấy mẹ tôi dậy thật sớm. Tờ mờ khuya, khi gà còn ngủ trong chuồng chưa kịp dậy, khi mặt trời còn ngủ rất kỹ ở phương Đông và khi tôi cuộn mình trong tấm mền rách lỗ chỗ mà ngủ, thì mẹ tôi đã lục đục dậy. Tôi đã có lần tình cờ thức giấc, nhìn thấy mẹ tôi lạnh lẽo trong chiếc áo ngắn vừa thổi lửa vừa vò đậu nấu chè. Lúc đó, tôi còn nhỏ lắm, mới năm, sáu tuổi gì đó, nên tôi chưa biết phụ giúp mẹ tôi. Mà nếu tôi có phụ giúp được gì đi nữa, thì chắc mẹ tôi cũng chẳng bằng lòng. Tôi hiểu là mẹ tôi cưng tôi biết ngần nào, vì chung quanh tôi, nhà thằng Lượm, thằng Tất, thằng Nghĩa, nhà nào cũng có cả lô con nít mà mẹ tôi thì lại chỉ có một mình tôi. Với lứa tuổi còn quá nhỏ, tôi thụ hưởng những gì mẹ tôi mang lại bằng sự lao lực của mẹ. Tôi ăn xôi mỗi sáng rồi trông nhà cho mẹ. Mà thật ra ở làng chúng tôi, dân chúng hiền lành vô cùng. Những con người chất phác và hiền lương suốt tháng quanh năm sống bằng những nghề chân tay khổ cực, hầu như không hề biết đến trộm cắp. Hơn nữa, nhà tôi cũng có gì đâu để mà ăn trộm dòm vào.

Tôi và mẹ tôi sống trong một căn nhà tranh nền đất khá cao ráo và rất sạch sẽ, bởi vì mẹ tôi là một người đàn bà vén khéo. Trong nhà chỉ vỏn vẹn có cái bàn con, bốn cái ghế, chiếc chõng tre cho hai mẹ con tôi ngủ và mấy đôi gióng cùng nồi niêu, chén bát để mẹ tôi bán chè. Chỉ có một cái rương nhỏ được khoá rất kỹ nằm tuốt dưới gầm giường là tôi không biết đựng gì nên đành phải coi là một bí mật. Mà bí mật thật. Mẹ tôi không bao giờ cho tôi thấy những gì mẹ cất chứa trong đó cũng như không khi nào mẹ mở rương ra. Vật dụng trong nhà tôi chỉ có vậy, cho nên mỗi sáng khi mẹ tôi đi chợ, là tôi cũng lẻn sang nhà hàng xóm chơi đùa. Tôi có bạn cùng lứa tuổi không thiếu gì. Có điều là chúng nó muốn đi chơi thì phải tay xách nách mang một vài đứa em nhỏ, ăn bận dơ dáy và mũi chảy thò lò trên mặt. Ngay cả tụi nó cũng vậy, quần xuống tới ngã ba trễ cả rốn ra, áo thì hở ngực hay là ở trần. Chỉ có tôi hơi khác chúng nó, tôi vừa không phải bế em vì tôi không có em, vừa ăn mặc tươm tất hơn chúng nó. Cho nên tụi lỏi con trong xóm có phần hơi “nể” tôi. Trò chơi nào tôi cũng được chúng nó hỏi ý kiến. Thí dụ như chơi u mọi, thì phe nào cũng giành tôi cho bằng được. Tôi thầm hãnh diện về cái giá trị con người mình và tuổi thơ tôi trôi qua trong những ngày tháng rong chơi như thế..."

Download:  Click here